EMİR İLETİMİ, İŞLEMLERİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ, EMİR GERÇEKLEŞTİRME POLİTİKALARI VE TAKAS VEYA TASFİYESİNİN NASIL YAPILACAĞI
1- Pay Piyasası Emirlere İlişkin Hükümler
Alım ve satım emirleri esas olarak yazılı verilir. Ancak, Müşteri sözlü ya da telefon, faks veya diğer iletişim araçlarını kullanarak da emir verebilir. Elektronik ortamda emir iletilmesi hallerinde SPK tebliğ hükümlerine uyulur. Müşteri, Aracı Kuruma yapacağı bütün bildirimleri ve vereceği emir ve talimatları açık ve tereddüde yer vermeyecek şekilde yapmakla yükümlüdür. Aracı Kurum, yasal dayanaktan yoksun Müşterinin açık olmayan ya da tereddüde yer veren emir, talimat ve bildirimlerini yerine getirmekle yükümlü değildir. Aracı Kurum bununla birlikte Müşteri’nin bildirim, emir ve talimatlarının yasal sınırlar içinde uygulamakta serbest olup, bu nedenle hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Müşterinin bildirim, emir ve talimatlarının yorumunun sorumluluğu ve sonuçları münhasıran Müşteri’ye aittir. Aracı Kurum, Müşteri’nin telefon gibi sözlü yapacağı bildirimleri ya da vereceği emir ve talimatları, ayrıca yetkili imzalan taşıyan bir yazı ile teyit edilmiş olmadıkça, gönderilmemiş saymakla serbesttir. Şu kadar ki; Aracı Kurum bu şekilde yazıyla teyit edilmemiş olan sözlü veya taşıma araçlarıyla yapılan bildirimleri veya verilen emir ve talimatları münhasıran kendisine tanınan yasal yetkilere göre yerine getirmekle serbest olup, bu nedenle hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Aracı Kurum emrin yerine getirilmemesi durumunda Müşteriye bu duruma bildirmekle yükümlüdür. Aracı Kurum emir veren müşterisinin kimliğinin tespiti için gerekli özen ve dikkati gösterir. Müşteri tarafından telefon veya diğer iletişim araçları ile verilen sözlü alım satım emirleri Aracı Kurum tarafından gerek ses kayıt cihazları veya faks veya sair yazılı belge ve kayıtlarla verilen telefon emrinin Müşteriye ait olduğu teyit edildikten sonra, BİST’de kesinleşen alım-satım işlemleri muhasebeleştirilir. Bu nevi gerçekleştirilen ve Müşteri tarafından teyit edildiği ispatlanan sözlü emirler sonucu muhasebeleştirilen alım-satım emirlerine ilişkin yasal defter ve belge kayıtları Türk Ticaret Kanunu ve Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun ilgili maddelerine göre kesin delil niteliğindedir. Müşteriler tarafından iletilen sözlü emirlerde; Türk Telekom hatlarında, uydu bağlantılarında, internet servis sağlayıcıları gibi internet üzerinden işlem yapmayı sağlayan çeşitli hatlarda, bağlantılarda veya teknolojik sistemlerde her hangi bir şekilde bağlantı sağlanmaması veya sorun yaşanması gibi Aracı Kurumun kusuru bulunmayan teknik sebeplerden dolayı emrin gerçekleşmemesi nedeniyle doğacak zararlardan Aracı Kurum hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Aracı Kurum, alım emri verenlerden kaparo ya da teminat veya satın almak istenen menkul kıymet tutarının tamamının makbuz karşılığında ödenmesini satım emri verenlerden satmak istedikleri menkul kıymetlerin veya bunları temsil eden belgelerin kendilerine veya temsilcilerine tesellüm belgesi karşılığında teslimini, Müşteri emrini borsaya İntikal ettirmenin ön şartı olarak isleyebilir. Kaparo, peşin tahsil edilen bedel veya teslim alınan menkul kıymetler ya da bunları temsil eden belgeler, işlem gerçekleştiği takdirde kaparo veya peşin tahsil edilen bedel, işlem bedelinden mahsup edilir. Aracı Kurum alım emrinin geçerli olabilmesi için müşterisinden alımını talep ettiği hisse senedinin bir önceki seansta gerçekleşen kapanış fiyatı üzerinden hesap edeceği miktarı peşin, nakit veya avans olarak ödenmesini isleyebilir. Bedeli peşin veya nakit olarak ödenmeyen alım emrinin gerçekleşmemesinden Aracı Kurum sorumlu tutulamaz.
Alım emrinin tutarı ödenmemiş olsa dahi tüm sorumluluk Müşteri’ye ait olmak kaydıyla alım emri işleme konulabilir, işlemin gerçekleşmesi neticesinde ortaya çıkabilecek tüm kar ve zarar Müşteri’ye aittir. Müşteri, menkul kıymetlerin mukabil alım bedellerini takas günü saat 11:00’e kadar Aracı Kuruma ödemediği durumda Aracı Kurum’un dilediği anda alım bedelini talep etme ve menkul kıymetleri satma hakkı saklı kalmak şartıyla alım bedellerini ve buna ilişkin komisyon, kürtaj ve diğer giderlerini Aracı Kurum tarafından ilgili takas kurumuna alım bedellerinin ödendiği gün itibariyle herhangi bir bildirim ve ihbara gerek kalmaksızın Müşteri hesabına borç kaydetmesini kabul eder. Aracı Kurum ayrıca alımı yapılan menkul kıymetlerin bedellerinin ödenmemesi halinde bunları dilediği fiyatla satmak suretiyle Müşteri’den olan alacağını tahsil edebilir. Bu durumda her türlü zarar ve masraf Müşteri’ye aittir. Aracı Kurum, satım emrinin geçerli olabilmesi için Müşteriden satımını talep ettiği hisse senetlerinin teslim edilmesini isteyebilir. Ancak teslim edilmeyen hisse senetlerine ilişkin satım emrinin kabulü ve gerçekleştirilmesi neticesinde ortaya çıkabilecek tüm kar ve zarar Müşteriye aittir. Müşteri emri ile satımı yapılan menkul kıymetlerin Müşteri tarafından takas günü saat 11:00’e kadar Aracı Kuruma teslim edilmemiş olması durumunda Aracı Kurum herhangi bir bildirim ve ihbara gerek olmaksızın bu menkul kıymetleri Borsa veya Borsa dışında satın alarak veya ödünç alarak yükümlülüğünü yerine getirebilir. Bu durumda oluşacak her turlu zarar, masraf veya ödenen faizler Müşteri cari hesabına borç kaydedilir. Emirlerin geçerlilik süresinin Müşteri tarafından emir anında tek seans veya cilt seans olarak açıkça belirtilmiş olması gerekir. Geçerlilik süresi belirtilmeyen emirler iletildiği seans sonuna kadar geçerlidir. Emirlerin geçerlilik süresi BİST işlem esaslarına uygun bir şekilde belirlenir. Gerçekleşen emirlerin tasfiyesinde BİST mevzuatında yer alan hükümler uygulanır. Müşteri alım emri verdiği menkul kıymetlerin alım bedelini ve satım emri verdiği menkul kıymetleri Aracı Kurum’a işlem gününde tevdi etmediği durumda uygulamanın yukarıda belirtilen şekilde olmasını, alım ve satım emirlerinin gerçekleşip gerçekleşmediğini takip etmekle kendisinin yükümlü olduğunu, emirlerin gerçekleştiğine dair kendisine telefon ile yapılan bildirimin geçerli olacağını, BİST mevzuatında belirlenen ihbarnamelerin kendisine gönderilmesini talep etmediğini, zira Aracı Kurum tarafından yapılan yazılı ve sözlü bildirimlerin ihbarname niteliğinde bulunduğunu kabul eder. Aracı Kurum Müşteri emirlerine ilişkin bu maddedeki yükümlülüklerine uymayı taahhüt eder.
Müşteri BİST’de yapılan alım ve satımlarda takas (ödeme ye teslim) yükümlülüğünün işlem gününü izleyen yasal takas süresinde yerine getirilmesi gerektiğini bildiğini, bu sürenin BİST tarafından değiştirilmesi durumunda belirlenen yeni süreye göre yükümlülüğünü yerine getirmekle yükümlü olacağını kabul eder. Yatırımcı gerçekleşen alış emirleri neticesi menkul kıymetlerini, satış emirleri neticesi satış hasılatını Takasbank’a karşı üye tarafından teslimi veya ödenmesine dair Takasbank işlemleri kesinleştikten sonra talep edebilir. Menkul kıymet alım ve satımlarının ifası sırasında veya ifasından dolayı Aracı Kurumun müşteriden kaynaklanan nedenlerle temerrüde düşerek Borsa veya karşı taraftaki aracı kuruluş tarafından maddi sonuçlu bir yaptırıma uğraması, bunlara temerrüt veya cezai faiz ödemesi halinde Müşteri, Aracı Kurumun talebi üzerine aracı kurumun uğramış olduğu her türlü zararı derhal tazmin eder.
Sermaye Piyasası Aracının ve Nakdin Teslim Esasları; Müşteri alım emri vermiş ise, imzaladığı çerçeve sözleşmenin 4. maddesinde belirlenen şekilde hesaplanan tutarı Aracı Kuruma ödemek zorundadır. Verilen alım emri gerçekleşmediği takdirde, Aracı Kurum Müşterinin hesabına gönderdiği tutarı müşterinin talebi üzerine masraflar Müşteriye ait olmak kaydıyla müşteriye ya da yetki verdiği kişiye de ödeyebilir. Alım emri gerçekleşmiş ise, ödediği tutar gerçekleşen alım emrinin miktarına göre mahsup edilir, bakiye borcu var ise Kanun, Yönetmelik ve bu Sözleşme çerçevesinde ödenmesi istenir. Müşteri satım emri vermiş ise; satım emri verilen hisse senetleri Aracı Kurumun Takasbank saklama kayıtlarında mevcut ise emrin gerçekleşmesi halinde, takas günü Aracı Kurumca takas işlem hazırlıkları gerçekleştirilir. Aracı Kurumun Takasbank saklama hesaplarında mevcut değil ise, emrin gerçekleşmesine müteakip, satılan menkul kıymetlerin en geç yasal takas günü saat 12:00’ye kadar Aracı Kurum veznesine teslim edilmesi veya virman talimatının iletilmesi gerekmektedir. Nakdin Aracı Kurum veznesine ödenmesi halinde Aracı Kurumu temsile yetkili kişilerin imzasını havi tahsilat makbuzu düzenlenir ve Müşteriye verilir. Hisse senedi tesliminde ise hisse senetlerinin emanete alındığını gösteren Emanet Giriş Makbuzu tanzim edilir ve teslim edilen menkul kıymetten kaynaklanan tüm sorumluluklar Müşteriye ait olmak üzere makbuzlar Aracı Kurum yetkilileri tarafından imzalanır. Gerçekleşen alım emirlerinde alış bedeli ve kürtaj ücreti kadar nakit para müşterinin hesabında mevcut değilse bu bedel emrin gerçekleşmesini takip eden yasal takas günü saat 11:00’e kadar nakden ödenir, ödenmediği takdirde imzaladığı çerçeve sözleşmenin 8. maddesi hükmü uygulanır. Gerçekleşen satım emirlerinin muhteviyatı hisse senetleri müşteri hesabında mevcut değilse emrin gerçekleşmesini müteakiben yasal takas günü saat 12:00ye kadar aracı kuruma teslim edilmezse; Aracı Kurum müşteri tarafından satım emrine konu edilip de teslim edilemeyen hisse senedi kadar kendiliğinden alım emri düzenler ve müşterinin borcunu kapatır. Bu işlemden dolayı meydana gelecek olan zararın tamamı Müşteriye, kar Aracı Kuruma aittir. Bu işlemden dolayı Müşterinin borçlanırsa imzaladığı çerçeve sözleşmenin 8. maddesi hükmü uygulanır. Aracı Kurumun hisse senedi ve TL yükümlülüklerini Müşteri talebi hilafına yerine getirmemesi halinde, imzaladığı çerçeve sözleşmenin 8. maddesi uyarınca hesaplanacak temerrüt faizi müşterinin cari hesabına alacak kaydedilir. Sözleşmenin feshi halinde Müşteriye ait menkul kıymetler müşteriye mislen iade edilecektir. Müşteri, saklama ve blokaj kuralları hakkındaki mevzuatı bildiğini, Takasbank tarafından yaptırılan sigortanın kapsamı dışında sigorta zarar tazminini gerektiren olayların meydana gelmesi durumunda Aracı Kurum’un menkul kıymet işlemlerini sigorta yükümlülüğünün olmadığını, sigorta işlemlerinin yapılması ve prim ödemelerinde sorumluluğun Müşteriye ait olduğunu bildiğini, Aracı Kurum’un muhafazasına bırakılan menkul kıymetlerin Aracı Kurum’ca sigortalanmadığını, bu amaç ile ayrıca açıkça bir talepte bulunmadığı sürece menkul kıymetlerinin sigortasız olduğunu bildiğini, muhafazaya bıraktığı menkul kıymetlerin sigortalanmasını talep ettiği takdirde poliçe düzenlenmesi ve sigorta primi ödemelerinden Aracı Kurum’un mesul olmadığını kabul eder.
2- Türev Araçlar Emirlerine İlişkin Hükümler
Emirlerde Bulunması Gereken Hususlar; FONEX TRADE, Müşteri’den Borsa’da gerçekleştirmek üzere herhangi bir emir aldığında, bir “emir formu” düzenler. Emirin yazılı olarak alınması halinde emir formunda Müşteri’nin imzası bulunur. Müşteri, FONEX TRADE’dan emirlerine ait nüshayı kendisinin teslim alacağını kabul ve taahhüt eder. FONEX TRADEda kalan emir nüshasında kalan bilgiler Müşteri tarafından kabul edilmiş sayılacaktır. Müşteri’den telefon veya benzeri iletişim araçları ile veya sözlü olarak alınan emirler, FONEX TRADE tarafından alındıkları anda Müşteri imzası aranmaksızın yazılı hale getirilir.
Müşteri’nin verdiği emirlerde, aşağıdaki bilgilerin bulunması şarttır.
– Sıra numarası, kısa ya da uzun pozisyon olduğu, sözleşmenin tipi (vadeli işlem sözleşmesi veya opsiyon sözleşmesi olduğu), opsiyon sözleşmesi ise alım ya da satım opsiyonu olduğu, ters işlem (T) veya yeni bir pozisyon açmak (YP) istendiği, sözleşme adedi, sözleşmenin tanımı, fiyat ve emir türü, emrin geçerlilik süresi, emrin verildiği seans, hesap tipi (Müşteri, global hesap vs.), müşteri hesap numarası, tarih ve zaman, müşteri’nin ad-soyadı ya da ünvanı ile imzası, emri alan aracı kuruluş görevlisinin adı, soyadı ve imzası, işlem yapılacak borsa, pazar ve takas Kurum’u, işlem yapılacak para birimi (Türk lirası, ABD doları ve diğer)
Emirlerde Miktar ve Fiyat Belirleme Şekilleri; Müşteri, FONEX TRADE’a verdiği emirlerde alım veya satım fiyatları ile miktarlarını kendisi belirleyebileceği gibi bu konularda FONEX TRADE’yu serbest de bırakabilir.
Alım veya satım emirlerinde üç fiyat belirleme yönteminden birinin seçilmesi zorunludur. Emirler , “piyasa fiyatlı”, “limitli”, “uzlaşma fiyatlı” (Kapanış Fiyatından) olabilir yada “aktivasyon fiyatlı emir” şeklinde olabilir. Ayrıca Borsa Yönetmeliğinde belirlenen ve/veya belirlenecek diğer şekillerde emir türleri de olabilir.
(i) Piyasa Fiyatlı Emir: Emrin girildiği anda piyasada o an için bulunan en iyi fiyattan başlayarak alım veya satım yapılmasını öngören emirdir.
(ii) Limitli Emir: Alım veya satımın Müşteri tarafından belirlenmiş sabit bir fiyattan gerçekleştirilmesini öngören emirdir. Limitli alım emrinde, piyasa fiyatından veya piyasa fiyatının altındaki fiyattan; limitli satım emrinde ise piyasa fiyatından veya piyasa fiyatının üstündeki fiyattan işlem yapılabilir.
(iii) Uzlaşma Fiyatlı Emir: İlgili gün sonunda hesaplanan uzlaşma fiyatı üzerinden gerçekleştirilmek amacıyla verilen emirdir.
Emir Türleri; Fiyata göre emir yöntemi belirlendikten sonra dört emir türünden birinin seçilmesi gerekir. Emirler, “Kalanı Pasife Yaz”, “Gerçekleşmezse İptal Et”, “Kalanı İptal Et” ve “Şarta Bağlı” (Aktivasyon Fiyatı)
(i) Kalanı Pasife Yaz (KPY) : Girildiği anda tamamının gerçekleşmesi esas olan, ancak tamamının gerçekleşmemesi durumunda kalan miktarın maksimum pasif emir miktarına kadar olan kısmının, emrin yöntemine göre limit fiyattan ya da gerçekleştiği son fiyattan pasife limit emir olarak yazılması için kullanılan emir türüdür.
(ii) Gerçekleşmezse İptal Et (GIE) : Girildiği anda pasifte karşı tarafta bekleyen emirlerin durumuna göre emrin tamamının gerçekleşmesi, aksi taktirde tamamının iptal edilmesi için kullanılan emir türüdür.
(iii) Kalanı İptal Et (KIE) : Girildiği anda pasifte karşı tarafta bekleyen emirlerin durumuna göre emrin tamamının veya bir kısmının gerçekleşmesi, gerçekleşmeyen kısmının iptal edilmesi için kullanılan emir türüdür.
(iv) Şarta Bağlı Emir (SAR) : Emri giren tarafından ilgili sözleşme için belirlenen fiyattan (aktivasyon fiyatı) ya da alış emirleri için daha yüksek ve satış emirleri için daha düşük fiyatlardan Borsada işlem olması durumunda, emrin sistemde aktif hale gelmesi amacıyla kullanılan emirdir. Şarta bağlı emir verilirken, emrin aktivasyon fiyatının belirtilmesi zorunludur.
Emirlerde yukarıda sayılanların dışında Borsa Yönetmeliğince belirlenen türler de kullanılabilir.
Emirlerin Veriliş Şekli; Müşteri, emirlerini yazılı olarak verir. Emirlerin, FONEX TRADE’nun kabulü halinde; telefon, telefaks ya da elektronik ortamdaki iletişim sistemleri (internet, intranet, v.b.) ile de verilmesi mümkündür. Ancak Emirlerin elektronik ortamda verilebilmesi için Müşteri’nin “İnternet Vasıtasıyla Yapılacak İşlemlere Dair Sözleşme’yi“ imzalamış olması gerekmektedir. Bu halde FONEX TRADE emirlerdeki bilgilerin eksikliğinde, yanlışlığında, geçersizliğinde ve imzanın gerçekliği konusundaki tereddüt hallerinde emirleri yerine getirip getirmemekte serbest olup, Müşteri, FONEX TRADE’dan herhangi bir hak, alacak zarar ziyan talebinde bulunmayacaktır. FONEX TRADE, Müşteri emirlerini sebep göstermeksizin kısmen veya tamamen reddedebilir ve sonucu derhal Müşteri’ye bildirir.
FONEX TRADE, Müşteri emrinin Borsa’ya iletilmesi hususunda gerekli özeni gösterir. Ancak Müşteri, FONEX TRADE’a atfı mümkün olmayan nedenlerle gerçekleşmeyen emirler için FONEX TRADE’u sorumlu tutamaz. Emrini limit fiyatlı olarak vermemişse, FONEX TRADE emri kendisinden beklenen özen borcuna uygun olarak yerine getirecektir.
Müşteri vermiş olduğu Emrin geçerliliğini muhafaza edeceği son günün tarihini belirtir. Son gün de süreye dahildir. Süresi belirlenmemiş emirler sadece verildiği seans için geçerlidir. Emirler, belirlenen süre içinde gerçekleşmedikleri takdirde geçerliliklerini kendiliğinden yitirirler.
Teminat ve Takasa İlişkin Hükümler
İşlem Teminatları: Başlangıç ve Sürdürme teminatı seviyesi, Borsa tarafından belirlenir. Yönetmelik uyarınca Müşteri, sahip olduğu açık pozisyonlarına ilişkin olarak ilgili Türev Araçları hükümlerine göre bulundurması zorunlu olan Sürdürme Teminatı’na ilişkin olarak FONEX TRADE nezdindeki hesaplarında Sürdürme Teminatı bulundurmakla yükümlüdür. Hesapların güncelleştirilmesi neticesinde vadeli işlem veya opsiyon sözleşmelerinde değer kaybı veya diğer nedenlerle Müşteri’nin mevcut teminatının Sürdürme Teminatının altına düşmesi durumunda, FONEX TRADE, Müşteri’ye teminat tamamlama çağrısı yaparak teminat tutarını başlangıç teminatı seviyesine çıkarmasını talep eder. Müşteri bu durumda teminatlarını bulunması gereken teminat seviyesine çıkarmakla yükümlüdür. Teminat tamamlama çağrıları FONEX TRADE tarafından Müşteri’ye elektronik ortam, telefon veya faks ile yapılabilir. FONEX TRADE’in bu çağrıyı göndermesi durumunda Müşteri’nin bir ihbar ve bildirime gerek kalmaksızın çağrıyı aldığı kabul edilir. Borsa’nın teminatları arttırması durumunda FONEX TRADE teminatların artırılmasını talep edebilir. Bu durumda Müşteri işlem teminatlarını artırılan teminat tutarlarına göre yatırmakla yükümlüdür. Bu Sözleşme uyarınca Müşteri tarafından yatırılması gereken işlem teminatları hiçbir şekilde Borsa tarafından belirlenen asgari oran ve tutarın aşağısında olamaz.
FONEX TRADE, Borsa işlem teminatlarına ek olarak Müşteri’den teminat talep edebilir.
Bu Sözleşme hükümleri uyarınca FONEX TRADE’a tevdi edilmesi gereken işlem teminatları, iade edilmesi gerektiğinde aynen değil misli olarak iade edilir. Bu teminatlar Müşteri tarafından, ilgili Türev Araçları’nın hükümlerine göre nakit dışı olanları nakde çevirme ve bunlarla açık pozisyonlardan oluşan zararları karşılama dahil olmak üzere teminatlar üzerindeki tüm tasarruf haklarının FONEX TRADE’a geçmesini ve FONEX TRADE tarafından kullanılmasını sağlayacak şekilde FONEX TRADE’a teslim edilir. Müşteri tarafından FONEX TRADE’a tevdi edilen teminatların, başkaca her hangi bir işleme gerek olmaksızın bu madde hükmüne uygun olarak tevdi edildiği kabul edilir ve FONEX TRADE, teminat olarak tevdi edilen söz konusu varlıklar üzerinde ilgili Türev Araçları hükümleri uyarınca tasarruf edebilir ve Müşteri’nin Türev Araçlarından doğan yükümlülüklerinin karşılanması için Takas Merkezi’ne tevdi edebilir. Bu şekilde FONEX TRADE nezdinde bulunan işlem teminatları münhasıran Türev Araçlarından kaynaklanan Müşteri’nin yükümlülüklerinin tasfiyesi amacıyla kullanılır, Müşteri’nin FONEX TRADE’a karşı olan diğer yükümlülükleri nedeniyle kullanılamaz. Teminata kabul edilebilecek kıymetler, bunların değerleme yöntem ve katsayısı ile teminat kompozisyon oranları ve teminat yatırma/çekme işlemlerine ilişkin esaslar, Borsa’nın Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası İşleyiş Esasları Genelgesi ile düzenlenmiş olup, bu düzenlemeler dahilinde uygulamalar gerçekleştirilir.
Müşteri’nin Temerrüdü ve Ters İşlemle Pozisyonun Kapatılması; Müşteri’nin teminat tamamlama çağrısına ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda FONEX TRADE, başka bir ihbara veya bildirime gerek olmaksızın pozisyonlarının bir kısmını veya tamamını ters işlem ile tasfiye edebilir. Müşteri, FONEX TRADE tarafından pozisyonun ters işlem ile kapatılması veya ters işlem yapılamaması neticesinde hesabında oluşan tüm borçları FONEX TRADE ödemekle yükümlüdür.
Müşteri yükümlülüklerinin tasfiyesi amacıyla, bu madde uyarınca Müşteri varlıklarının kullanılmasında FONEX TRADE varlıkların makul değerleri üzerinden nakde çevrilmesi için gereken özeni göstermekle yükümlüdür.
Türev Sözleşme Vadesinde Uzlaşma ve Teslimat
Nakdi Uzlaşma Öngören Türev Sözleşmelerde: Nakdi uzlaşma öngörülen ve vade tarihinden önce ters pozisyon almak suretiyle kapatılmamış olan Türev sözleşme hükümlerine ilişkin olarak nakdi uzlaşma, Borsa ve Takas Merkezi hükümleri uyarınca gerçekleştirilir.
Fiziki Teslimat Öngörülen Türev Sözleşmelerde: Fiziki teslimat öngörülen türev sözleşmelerde teslimata ilişkin hususlar, Borsa ve Takas Merkezi hükümleri uyarınca gerçekleştirilir.
Elektronik Ortamda Alım-Satım Emirlerinin Kabul Edilmesi
-Müşteri, FONEX TRADE nezdindeki hesabından, internet üzerinden yapacağı bilgi alışverişi, borsa işlemleri, havale işlemleri ve daha sonra ilave edilecek diğer işlemleri kendisine verilecek şifre yardımı ile gerçekleştirebilir.
-Müşteri’ye FONEX TRADE elektronik işlem hizmetleri şifresi verebilmesi için, Müşteri’nin öncelikle FONEX TRADE nezdinde bir yatırım hesabının bulunması şarttır. Müşteri, aldığı bu şifre ile her zaman bilgi alabilir. FONEX TRADE internet hizmeti verecek olması Müşteri’ye donanım ve yazılım konusunda taahhüt oluşturmaz.
– FONEX TRADE, elektronik hizmetlerden faydalanmak isteyen Müşteri’nin hizmetlerin alımını sağlayan bilgisayar, modem, telefon vs. gibi donanımların kullanımını bildiğini varsayar. Müşteri, FONEX TRADE atfı mümkün olmayan nedenlerle kullanımdaki bilgi eksikliklerinden doğan zarardan FONEX TRADE sorumlu tutmayacağını kabul eder. FONEX TRADE tarafından teslim edilen şifrenin muhafazası ve her türlü riski Müşteri’ye aittir. Şifrenin kaybı halinde Müşteri’nin yazılı beyanını takiben, FONEX TRADE tarafından hesabına derhal blokaj konulacaktır. FONEX TRADE tarafından tanzim edilen şifrenin ilk işlemde Müşteri tarafından değiştirilerek kullanılacağı Müşteri tarafından kabul edilmiş olup, aksi takdirde oluşabilecek olumsuz sonuçlar Müşteri’ye ait olacaktır. FONEX TRADE, kaybedilmiş şifreden sorumlu tutulamaz.
– Müşteri elektronik işlem hizmetlerinde doğan haklarının sadece kendisine ait olduğunu, bu hakkın kullanımına ilişkin şifresini, güvenlik kodunu ve müşteri kodunu başkasına kullandırmayacağını ve devretmeyeceğini veya başkasının eline geçmemesi için her türlü önlemi alacağını, kendi güvenlik şifresi ve kodu ile yapılan işlemlerin tüm sorumluluğunun kendisine ait olacağını kabul ve beyan eder. FONEX TRADE, elektronik ortamda yapılacak işlemlerin azami güvenliğini sağlayacaktır fakat, Müşteri elektronik ortamdaki güvenlik risklerinden haberdar olduğunu kabul eder.
– Müşteri elektronik işlem hizmetlerinden yararlanırken FONEX TRADE’in işlem anında yürürlükte bulunan tarifesindeki oran ve/veya tutarda (ileride arttırıldığı takdirde, arttırılan oranda/tutarda) her türlü komisyon vergi ve masrafı talep ve tahsile ya da herhangi bir Türk Lirası/Döviz hesabına re’sen borç geçmeye yetkili olduğunu kabul eder.FONEX TRADE’in bu değişiklikleri Müşteri’ye bildirmesini müteakip Müşteri’nin sözleşmeyi feshetme yetkisi bulunmaktadır.
–Elektronik işlem hizmetleri, ancak hesap bakiyesinde yeterli nakdi veya menkul kıymeti olan hesaplar için gelen işlem emirlerini yerine getirecektir. Hesap bakiyesi yeterli olmayan veya hesabında yapılması istenilen işlemi yerine getirecek menkul kıymeti olmayan Müşteri’nin bu hattı kullanarak vermiş olduğu talimat yerine getirilmeyecektir. Müşteri, bu hususu bildiğini ve bu nedenle işlemin yapılmamasından dolayı, FONEX TRADE’a atfı mümkün olan haller dışında, FONEX TRADE sorumlu tutmayacağını gayrikabili rücu kabul ve taahhüt eder. Ayrıca, Müşteri’nin FONEX TRADE’in elektronik işlem hizmetlerinden faydalanabilmesi için Müşteri tarafında olması gereken yazılım ve donanımlar kendisine bildirilecektir. Müşteri tarafındaki teknik donanımın yetersizliği dolayısıyla hizmet alamayan Müşteri, uğrayabileceği zarar ve ziyandan FONEX TRADE sorumlu tutmayacağını kabul ve taahhüt eder.
-FONEX TRADE personeli tarafından üretilerek elektronik ortamda sunulan raporlar güvenirliğine inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler ile oluşturulmuştur. Müşteri buradan aldığı bilgilerin bir Yatırım Danışmanlığı faaliyeti olmadığını kabul eder. Müşteri bu bilgilerin elektronik ortamda gecikmesinin, kaybolmasının ve/veya kısmen ulaşılabilmesinin olabileceğini bilir ve bu bilgiler ile yapacağı işlemlerden doğacak sorun ve zarardan FONEX TRADE atfı mümkün olan haller dışında FONEX TRADE’a sorumlu tutmayacağını kabul eder. Müşteri elektronik ortamda kendisine sunulan bilgi ve raporları çoğaltarak 3. kişilere iletmeyeceğini ve ticari amaçla kullanmayacağını kabul eder. Müşteri aksi durumlarda FONEX TRADE’in hizmeti durdurma ve kanuni takibat başlatma hakkına sahip olduğunu kabul eder.
– Müşteri’nin yatırım hesaplarının kapanması veya bu sözleşmedeki taahhütlerine aykırı davranması halinde FONEX TRADE sair talep hakları saklı kalmak kaydı ile verilen şifreyi iptal ederek, Müşteri’ye işlem yaptırmayabilir.
-Ekstrelerin Müşteri tarafından her gün sistemden alındığı varsayılır. FONEX TRADE’in elektronik ortamda gerçekleştirilen işlemler dahil olmak üzere, aylık hesap ekstresi gönderme yükümlülüğü saklı bulunmaktadır. Müşteri, elektronik işlem hizmetlerini kullanarak yapmış olduğu işlemlerden doğacak bütün borçların, FONEX TRADE’da açılmış olan Yatırım Hesabına borç kaydedileceğini kabul eder.
-Müşteri, internet üzerinden yapacağı işlemler nedeniyle, internet erişim sistemini sermaye piyasası mevzuatı dahilinde kabul ettiğini beyan etmiş olmakla, bu erişim ve buna benzer elektronik ortamlar vasıtasıyla, FONEX TRADE tarafından kendisine hesap ekstresi göndermek başta olmak, ancak bununla sınırlı olmamak üzere, diğer bütün gönderilerin de internet üzerinden veya buna benzer sistemler üzerinden elektronik ortamda tebligat yapılabileceğini ve bu tebligatın da karşılıklı hak ve adalete uygun ve objektif hüsnüniyet kuralları ile bağlantılı olduğunu beyan ve kabul eder.
3- Kaldıraçlı Alım-Satım İşlemlerine İlişkin Hükümler
Müşteri Kaldıraçlı Alım Satım İşlemini gerçekleştirebilmek için Yatırım Kuruluşu tarafından belirlenen Başlangıç Teminatını ve/veya Sürdürme Teminatını Yatırım Kuruluşu nezdinde bulundurmakla yükümlüdür. Yatırım Kuruluşu’muz Kaldıraçlı Alım Satım İşlemlerinde piyasa yapıcısı olarak hizmet verecektir. Emir, Yatırım Kuruluşu’na yahut Yatırım Kuruluşu’nun uygun görmesi halinde Müşteri’ye tahsis edilen İşlem Platformu’na Müşteri’nin kendisi tarafından doğrudan iletilebilir. Müşteri tarafından verilen Emir’in karşı tarafı Yatırım Kuruluşu olacak ve Emir Yatırım Kuruluşu tarafından gerçekleştirilecektir. Her bir işlem kapatıldığında işlem sonucu Taraflardan birinin lehine diğerinin aleyhine sonuçlanabilir. Yatırımcı Kuruluş kar ettiğinde Müşteri zarar, Müşteri kar ettiğinde Yatırımcı Kuruluş zarar edebilir.
Müşteri, FONEX TRADE tarafından belirlenen süreler içerisinde İşlem Platformu’na Emir iletebilir. Müşteri, FONEX TRADE’in diğer ülke piyasalarındaki ya da kullanılan işlem platformlarının yerel saat ve/veya mutabakat veya diğer nedenlerle; ulusal ve/veya uluslararası piyasaların tatil olduğu günlerde Emir kabul etmeyebileceğini, yaz saati uygulaması ve benzeri değişiklikler nedeniyle Emir iletim saatlerinde değişikliğe gidebileceğini kabul eder.
FONEX TRADE, İşlem Platformu vasıtasıyla verilen bir Emri uygulamadan önce, bu Emrin yazılı olarak teyit edilmesini isteme hakkına sahiptir. Ancak FONEX TRADE’in bu yetkisini kullanma yükümlülüğü bulunmamaktadır.
Kaldıraç Oranı: Uygulanacak olan en yüksek kaldıraç oranı, Kurul’un “Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri” tebliğ ile belirlemiş olduğu oranı geçemez. Mevcut durumda bu oran 1:10’dur. Kaldıraçlı Alım Satım İşlemlerine başlamadan önce, uygulanacak kaldıraç oranı yukarıda kayıtlı olan oranı geçmemek kaydıyla Taraflar arasında işlem bazında serbestçe belirlenir. FONEX TRADE gerekli gördüğü takdirde Kaldıraç Oranını değiştirme ve varlık bazında Kaldıraç Oranı belirlemeye yetkilidir.
Talimat Şekli ve Esas Alınacak Belgeler: Müşteri tarafından FONEX TRADE’a gönderilecek yazılı veya sözlü işlem talimatları Müşteri’nin istediği işlem tipini (alım veya satım), işlem yapmak istediği varlığın/varlık çiftinin adını, miktarını; emrin türünü, geçerlilik süresini, fiyat sınırlamalarını ve FONEX TRADE’in talep edeceği diğer bilgileri içermelidir.
FONEX TRADE, kendi takdir ve anlayışına göre açık olmayan ya da tereddüde yer veren talimat ve bildirimleri yerine getirmekle yükümlü değildir. Ancak bu durumun ortaya çıkması halinde FONEX TRADE, Müşteri’ye derhal bildirimde bulunur. Emir, geçerlilik süresi belirtilmediği takdirde sınırsız süreyle geçerli olmak üzere verilmiş kabul edilir.
Müşteri’nin telefonla vereceği talimatlar için FONEX TRADE tarafından bastırılan ”Müşteri Emri Formu”, Müşteri’nin telefonla talimatı üzerine FONEX TRADE yetkililerince düzenlenecektir. Müşteri, telefon emri vereceğini beyan ettiğinde, FONEX TRADE tarafından Müşteri Emri Formu’nu düzenlemek için Müşteri ile yetkilinin yapacağı telefon görüşmesi banda alınarak, manyetik ortamda ses kaydı oluşturulacak ve FONEX TRADE nezdinde bu ses kayıtları yasal süre sonuna kadar muhafaza edilecektir.
Teminatlandırma: Müşteri, Kaldıraçlı Alım Satım İşlemini gerçekleştirebilmek için FONEX TRADE tarafından belirlenen Başlangıç Teminatını ve/veya Sürdürme Teminatını FONEX TRADE nezdinde bulundurmakla yükümlüdür.
Müşteri tarafından FONEX TRADE’a teslim edilecek teminat münhasıran Kaldıraçlı Alım-Satım İşlemlerinde kullanılacaktır. Söz konusu teminat İşlem Platformu’nda işleme konu edilebilir hale getirilinceye kadar, Müşteri emirleri uygulanmayacaktır.
Müşteri tarafındanFONEX TRADE’a getirilen teminatın başka bir para birimine çevrilmesi gerekiyor ise FONEX TRADE Yatırım A.Ş.’nin işlem tarihindeki döviz kurları esas alınacaktır.
Herhangi bir andaki teminat tutarı Başlangıç Teminatı’nın % 5 sinin altına indiği takdirde işlemin FONEX TRADE tarafından herhangi bir bildirime gerek olmaksızın kapatılacağını kabul ve beyan eder.
Değişen piyasa koşulları nedeniyle pozisyonu açık olan işlemler için ayrılan teminattan daha fazla teminata ihtiyaç olması veya piyasa koşullarında meydana gelen olumsuzluklar nedeniyle Başlangıç Teminatı’nda bir azalma olmasa dahi, FONEX TRADE , Müşteri’den dilediği zaman ve dilediği tutarda ek teminat talep edebilecektir. FONEX TRADE tarafından talep edilen ilave teminat Müşteri tarafından yatırılmadığı sürece FONEX TRADE yeni işlem yapmayacaktır. Talep edilecek teminat taraflarca aksi yazılı olarak kararlaştırılmadıkça nakit teminat olacaktır. FONEX TRADE, söz konusu ek teminat talebini telefon ile Müşteri’ye bildirecektir. Bildirimin ulaştığı gün, FONEX TRADE’in ek teminat talebi yerine getirilmezse Müşteri temerrüde düşmüş sayılacağını ve mevcut işleminin ters işlem ile kapatılacağını kabul ve beyan eder.
Kaldıraçlı işlemler için Müşteri hesabında bulunan nakit teminat, FONEX TRADE’in tarafından bankacılık düzenlemeleri uyarınca mevduat toplama anlamına gelebilecek şekilde değerlendirilmeyecek, bu bağlamda herhangi bir nema ödemesi yapılmayacaktır.
Teminat olarak kabul edilebilecek varlıkların yasal merciler tarafından farklılaştırılması ya da genişletilmesi halinde FONEX TRADE’in bu varlıkları da kabul etmeye yetkili olacaktır. Ancak bu durumda FONEX TRADE’in , Müşteri’ye bildirmek kaydıyla, kabul edebileceği teminatlara yasal gereklere uymak koşuluyla farklı sınırlamalar getirebilir.
İşlem Platformu: Müşteri’nin İşlem Platformu’ndan yararlanabilmesi için internet erişimini sağlayabilecek bilgisayar, modem ve telefon hattına veya benzeri özelliklere sahip teknik imkanlara sahip bulunması; İşlem Platformu’nun şartlarına uygun yazılımı ve donanımı bulundurması ve bu yazılımı ve donanımı kullanabilecek teknik bilgiye sahip olması gerekmektedir. Müşteri’nin kendisine şifre verilmesi talebinde bulunması halinde Müşteri’nin söz konusu teknik şartlara ve bilgiye sahip olduğu kabul edilir. Teknik şartların sağlanamaması veya eksik veya yetersiz olması veya gerekli teknik bilgiye sahip olunmaması durumunda İşlem Platformu’ndan yararlanılamamasının sorumluluğu tamamen Müşteri’ye aittir. Müşteri tarafından İşlem Platformu vasıtasıyla gerçekleştirilecek olan işlem talimatları, bizzat Müşteri’nin kendisi tarafından verilmiş ve doğru kabul edilecek olup, FONEX TRADE’in ’nun, İşlem Platformu şifresini kullanarak talimatı gönderenin kimliğini, işlemi veya talimatı doğrulama, araştırma ve/veya geri bildirim zorunluluğu yoktur.
FONEX TRADE’in , İşlem Platformu’nun altyapısını, uygulamalarını, şeklini ve içeriğini Müşteri’nin gerçekleştirmiş olduğu işlemlerden kaynaklanan haklarına zarar vermemek koşuluyla değiştirmekte, daraltmakta veya genişletmekte, yeni ürünler/hizmetler ekleyip mevcut ürünlerin/hizmetlerin bir veya birkaçını çıkartmakta serbesttir.
İşlem Platformunun üçüncü şahıslar nedeniyle kullanılmasından doğacak tüm zararlardan Müşteri münhasıran sorumlu olacaktır.
Müşteri, İşlem Platformu’nda meydana gelebilecek teknik sorunlardan ve/veya mücbir sebeplerden, FONEX TRADE’in sorumlu olmadığını; İşlem Platformu’nda teknik sorunlar meydana gelebileceğini, İşlem Platformu üzerinden gerçekleştirilecek işlemlere ilişkin her türlü riski bildiğini ve bu risklerin gerçekleşmesi neticesinde doğabilecek tüm zararın kendisine ait olduğunu bilincindedir.
İşlemlere İlişkin Hükümler: Müşteri, Uzaktan Erişim Kanalları aracılığı ile yapacağı işlemlere ilişkin Talimatları, sadece FONEX TRADE’in belirlediği formatta/formatlarda düzenleyerek verebilecektir. Dolayısıyla bu format/formatlar dışında FONEX TRADE’a gönderilen Talimatlar, Uzaktan Erişim Kanalları aracılığı ile gönderilse dahi işleme konulmayacaktır.
Tüm Talimatlar, İşlem Saatinde verilmiş olsalar dahi FONEX TRADE’in işlem yoğunluğuna bağlı olarak yerine getirilemeyebileceğinden Müşteri, Talimatının akıbetini Uzaktan Erişim Kanalları aracılığı ile izleyerek gerçekleşip gerçekleşmediğini takip etmelidir.
Müşteri, Talimatların, sadece FONEX TRADE’in kabulü ve belirlediği süre ve yöntemlerle iptal ettirilebileceğinin bilincinde olup, Taraflar anılan iptal talimatlarının belirtilen süre ve yöntemler dışında verilmesi ve/veya bilgisayar sistemlerinde/iletişim ağında ortaya çıkabilecek her türlü arıza ya da sorun, üçüncü kişilerin sisteme müdahalesi nedeniyle iptalin gerçekleştirilememesi veya geç gerçekleştirilmesinden dolayı FONEX TRADE’in hiçbir şekilde sorumlu olmaması hususunda anlaşmışlardır.
FONEX TRADE, her zaman tek taraflı olarak Uzaktan Erişim Kanalları aracılığı ile yapılabilecek işlem tutarları için herhangi bir ihbara gerek olmaksızın Müşteri’nin, Site’de görebileceği bir alt ve/veya üst limit getirmeye ve gerektiğinde değiştirmeye yetkilidir.
FONEX TRADE, gerekli gördüğü her durumda işlem yapmadan önce Müşteri’den teyit isteme hakkını saklı tutar. FONEX TRADE teyit alamadığından işlem yapamaması nedeniyle Müşteri’ye karşı sorumlu olmayacaktır.
FONEX TRADE tarafından emir, İşlem Platformu’na girildiği veya telefonla bildirildiği anda kabul edilecektir. Ancak FONEX TRADE tarafından bildirilen Başlangıç Teminatı yatırılmadığı takdirde ve/veya işlem tutarı ile ilgili işlemin özelliğine göre her türlü işlem ücreti, vergi, fon vs. toplamı kadar tutarda nakdi Portföy Hesabında/Hesaplarında bulundurmadığı takdirde, emir kabul edilmeyecektir.